Inwestowanie bez stop lossów - jak uciekłem spod noża

Inwestowanie bez stop lossów nie jest podejściem, które można polecić każdemu. Ja sam jednak stosuję je od dłuższego czasu na rynku akcji i jestem zadowolony z osiąganych w tym zakresie efektów. Nawet, jeśli czasem sytuacja bywa gorąca.

Zazwyczaj jedną z pierwszych rzeczy, jakie słyszy początkujący inwestor jest właśnie przypomnienie o konieczności stosowania zleceń stop loss. Trudno nie przyznać tutaj racji, gdyż w ten sposób ryzyko jest określone i zdefiniowane do preferowanego przez nas poziomu. Po drugie, zdejmowany jest z naszych barków ciężar podjęcia trudnej z psychologicznego punktu widzenia decyzji o tym, żeby uciąć stratę i zamknąć pozycję. Jednak tym samym odcinamy sobie szansę do odrobienia strat przy ruchu wzrostowym.

Doświadczenie, również moje własne, uczy, że wiele osób ma trudność z wychodzeniem z rynku w sytuacji ponoszonych strat. Moment ten jest odwlekany w oczekiwaniu na bardziej sprzyjające warunki. Szuka się wtedy uzasadnienia dla pozostawienia pozycji na rynku, być może dostrzegamy kolejne wsparcia, od których rynek powinien się odbić. W efekcie straty znacząco przekraczają założony początkowo poziom, a jeśli jest to rynek lewarowany, potrafią całkiem mocno uderzyć w stan portfela. Dlatego też sądzę, że dobrze jest zlecenia obronne stosować.

Ja sam od przynajmniej kilkunastu miesięcy nie używam stop lossów. Zlecenia zamykające transakcję składam ręcznie, każdorazowo monitorując ich egzekucję. Zanim jednak opowiem, dlaczego działam tak, a nie inaczej, zaprezentuję dwie sytuacje, w których było bardzo gorąco. 

Pierwsza z nich przydarzyła mi się na spółce Eurocash. Jej akcje kupiłem w oparciu o oczekiwane przeze mnie odbicie od linii trendu wzrostowego, czyli jeden z moich ulubionych setupów wejścia. Zagranie początkowo przebiegało zgodnie z założeniami, gdyż niemal od razu po kupnie rynek podążył na północ. Jednak po pewnym czasie nastąpiło cofnięcie w kierunku linii trendu, co stanowiło dla mnie pierwszy sygnał ostrzegawczy. Ostatecznie rynek bardzo szybko przebił ten poziom i wydawał się nie znać hamulców. Zdecydowałem się na zamknięcie pozycji.

Jak widzicie, kolejne sesje potwierdziły, że była to konieczna decyzja. W ciągu następnych dni zostały osiągnięte zdecydowanie niższe poziomy cenowe, w których absolutnie nie chciał bym się znaleźć. Na chwilę obecną wygląda na to, że spółce Eurocash brakuje siły do dalszych wzrostów. Poziom 50 zł został przełamany, podobnie jak linia trendu wzrostowego. Na wykształcenie się ponownych szans na wzrosty, będziemy musieli zapewne nieco poczekać.

Drugi przypadek miał miejsce na spółce Integer, której akcje kupiłem w oczekiwaniu na to, że kurs przebije w końcu opór techniczny i pozwoli na całkiem niezły zarobek. Ustawiłem sobie poziom wsparcia, którego zdecydowałem się pilnować. Przez kilkanaście pierwszych sesji sytuacja wyglądała obiecująco, lecz później nastąpiła katastrofa.

Kurs gwałtownie się załamał, przebijając mój poziom wsparcia. Zdecydowałem się nie czekać na dalszy rozwój zdarzeń i zamknąłem pozycję. Od przebitej kreski cena akcji poleciała o ponad 50%, spychając Integer w bardzo niefajne rejony.

Dlaczego przytoczyłem te dwie transakcje z mojego portfela? Są one przykładem sytuacji, w których krótkotrwała zwłoka z wykonaniem zlecenia może skutkować popadnięciem w całkiem potężne straty. W takich właśnie momentach trzeba nie tylko konsekwencji, ale również refleksu w podejmowaniu decyzji, aby nie zostać z papierami zbyt długo. Dlaczego więc, mimo takich wydarzeń na rynku, zdecydowałem się na ręczne dokonywanie transakcji sprzedaży?

Nie waham się z podjęciem decyzji

Najważniejszym zadaniem stop lossa jest automatyzacja procesu wychodzenia z rynku, a konkretnie wyłączenie z niego inwestora, który może nie wykonać zlecenia na czas. Decydując się na rezygnację ze stop lossów byłem przekonany o tym, że będę w stanie wyjść z rynku dokładnie w momencie, w którym zaplanowałem likwidację pozycji. Oczywiście możliwe są lekkie przesunięcia z powodu poślizgów i luk cenowych, lecz jest to normalny proces, będący częścią inwestowania.

Można powiedzieć, że moja siła wynika w tym wypadku ze znajomości swoich słabości. Nie ukrywam, że nerwy puszczają mi w okolicach 15% straty na danej pozycji. To właśnie wtedy uruchamiają się u mnie emocje i zaczynają wpływać na proces podejmowania decyzji. Wtedy jestem podatny na wszystkie błędy nowicjuszy w tym zakresie. Cała sztuka polega więc na tym, aby nie dopuścić do powstania tak wielkich strat. Bardzo pomaga mi w tym odpowiedni sposób doboru miejsca na otwarcie pozycji, o którym opowiadałem w jednym ze szkoleń. Jestem dzięki temu w stanie ograniczyć możliwą stratę do poziomu ok. 10%, co z poślizgami sięga 12%. Najczęściej w takiej odległości od ceny znajduje się już punkt, w którym uznaję porażkę strategii wejścia na rynek i jestem gotów go opuścić.

Umiejętność zamknięcia pozycji na czas jest kluczowym wymogiem rezygnacji ze stop lossów. Bez niej nie mógł bym sobie pozwolić na takie podejście.

Lepszy kontakt z rynkiem

Odnoszę wrażenie, że dzięki brakowi zleceń obronnych mam lepszy kontakt z sytuacją rynkową. Mając ustawionego stop lossa mógłbym "spać spokojnie", co oznacza możliwość zaprzestania obserwacji wykresów. Działając na żywo jestem w stanie nieustannie redefiniować moje podejście do posiadanych papierów, wyrabiając sobie również zdanie na temat tego, co rynek aktualnie robi i może zrobić w najbliższej przyszłości.

Czynnik ten jest mi również pomocny podczas samej egzekucji zlecenia. Widząc spadający rynek jestem mentalnie przygotowany na to, że pozycja najprawdopodobniej zostanie zamknięta ze stratą. Godzę się na to, jednocześnie obserwując inne walory i być może poszukując kolejnej okazji do zawarcia transakcji.

Brak możliwości obwiniania "grubasa" o stop lossy

Co robią początkujący inwestorzy? Oczywiście szukają grubasa, który trzęsie rynkiem i poluje na ich stop lossy. Grając "z ręki" bierzemy na siebie całą odpowiedzialność za opuszczenie rynku. Nie ma więc możliwości obwiniania innych inwestorów, że spowodowali zejście cenowe aktywujące nasze zlecenie obronne, a następnie wywindowali dany walor na nowe maksima. 

Jestem inwestorem, który nie szuka dziury w całym, ale stara się ugrać swoje na takim rynku, jaki aktualnie jest dostępny. Dlatego też nie odczuwam pokusy do przypisywania innym wpływu na to, co dzieje się w moim portfelu inwestycyjnym. Być może gdyby zlecenia czekały dniami i tygodniami w arkuszu, w mojej głowie mogła by się pojawić myśl, że ktoś na mnie zapolował. A tak mam spokój, tak bardzo potrzebny każdemu inwestorowi.

Mniej nerwów

Znacie te sytuacje, w których rynek porusza się tuż tuż nad zleceniem stop loss, a Wy obserwujecie go w napięciu, trzymając kciuki, żeby jednak pozostać w grze? Takie sytuacje pociągając za sobą wielkie emocje, wiążąc inwestorów z pozycją. Niektórzy tak bardzo nie chcą, aby zlecenie się aktywowało, że decydują się na obniżenie go o kilka procent. 

Paradoksalnie więc podejście oparte na ręcznym składaniu zleceń zamykających pozycję jest dla mnie o wiele mniej wymagające emocjonalnie. Jeśli z daną pozycją czuję się źle, widząc że sprawy idą nie w tym kierunku, co potrzeba, zwyczajnie likwiduję całość. Nie czekam, nie liczę milimetrów do osiągnięcia poziomu, w którym ulokowałem sobie punkt wyjścia. Sprzedaję i przynajmniej do końca sesji mam problem z głowy. 

Czasem pójdzie lepiej, czasem gorzej

Trzeba mieć świadomość, że samodzielne realizowanie zleceń pociąga za sobą określone konsekwencje. Niekiedy zdarzy się tak, że rynek przesunie się bardzo szybko, przez co nasze wyjście również będzie miało miejsce dalej, niż byśmy to początkowo zakładali. Można sobie wyobrazić ogłoszenie przez spółkę fatalnych wyników, które przełożą się na lukę spadkową sięgającą kilkunastu procent. Takie sytuacje się zdarzają. Rzecz w tym, że po pierwsze, w takim wariancie stop loss również zostałby przeskoczony, a po drugie, inwestowanie w ten sposób ma również swoje korzyści.

Na wykresie powyżej, obrazującym notowania akcji Ciechu, zaznaczyłem zielonymi strzałkami miejsca, w których rynek w trakcie sesji bardzo mocno zniżkował, niekiedy nawet po 6-7%, a następnie powracał do poziomów bliskich zeru. Przykład bardzo charakterystyczny, bo i sam Ciech pozostanie w mojej pamięci jako spółka znana z takich "numerów".

Gdybym w danej sytuacji miał stop lossa tuż poniżej ceny, został by on aktywowany niemal natychmiast. Tymczasem wykonując zlecenia ręcznie "przegapiam" takie zjazdy, pozwalając spokojnie wrócić do poziomu zero.

Powiecie pewnie, że ryzykuję w ten sposób sytuację z paragrafu powyżej, kiedy to nie zdążę zadziałać na czas i rynek mocno spadnie ze mną na pokładzie. Pamiętam o tym, ale biorąc pod uwagę sumę moich doświadczeń z brakiem stop lossów, wychodzę na tym układzie mniej więcej na zero. Straty wynikające z szybkich ruchów rynkowych rekompensowane są przez korzyści osiągane przez pozostanie na pokładzie w sytuacjach krótkich szoków, kiedy w ciągu jednej sesji rynek wraca do góry. I jak mówiłem wcześniej, nie muszę obwiniać grubasa o takie numery.

Miejsce wyjścia zawsze jest znane

Być może nie dość dokładnie wyjaśniłem to wcześniej, ale zawsze wiem, gdzie chciałbym wyjść z rynku. Obszar ten (bo nie punkt) wybieram sobie już w momencie otwierania pozycji i później jedynie go dostosowuję, ale nigdy poprzez obniżenie. Co najwyżej podciągam go w górę, jeśli rynek porusza się w założonym przeze mnie kierunku.

Od samego początku wiem zatem, w którym miejscu przebiega moja linia obrony. Podejście uznaniowe mogłoby tutaj sporo mieszać, gdybym musiał szukać miejsca do wyjścia już wtedy, gdy pozycja traci na wartości. A tak mam spokojną głowę, obserwując poczynania rynku.

Podejście nie dla wszystkich

Nie chcę w dzisiejszym tekście stawiać tezy, że inwestowanie bez stop lossów jest lepsze niż regularne używanie zleceń obronnych. Tym bardziej nie chcę stawiać tezy, że stopów używają tylko amatorzy, a rezygnacja z nich jest przejściem do innej, wyższej ligi.

Chciałem tylko pokazać, że jeśli umiemy konsekwentnie trzymać się reguł zdefiniowanych w planie inwestycyjnym, możemy równie dobrze stosować odmienne podejście, posiadające nieco inną charakterystykę.

Ciekaw jestem, jak wyglądają Wasze doświadczenia na tym polu. Zawsze stawiacie stop lossy? Czy może zwyczajnie nie przytrafił mi się TEN raz, który ostatecznie nakłoni mnie do powrotu na bezpieczną ścieżkę? Jak myślicie?