Inwestycje zasilane prądem

Wyobraź sobie sytuację, w której nagle wyłączają prąd. Niby nic poważnego, ale co jeśli przerwa w zasilaniu trwa tydzień? A co, jeżeli miesiąc lub dłużej? Ile będą warte Twoje akcje, jeżeli w serwerowniach KDPW wystąpi całkowity brak zasilania?

Od dłuższego czasu staram się szukać ciągle nowych klas aktywów i możliwości pomnożenia posiadanych pieniędzy. Z drugiej strony staram się również szukać czynników ryzyka, mogących silnie zakołysać wartością portfela inwestycyjnego. Niedawno doszedłem do wniosku, że niemal wszystkie moje aktywa są uzależnione od stałego dostępu do energii elektrycznej.

Prąd, prąd, wszędzie prąd!

Wyobraźmy sobie najpierw długotrwały brak prądu w przypadku naszego domu lub mieszkania. Nie działa telewizja, czajnik elektryczny, płyta indukcyjna ani oświetlenie. Penetrujemy pokoje po ciemku w poszukiwaniu latarki lub świeczki. Internetu nie ma - modem i router też działają na prąd. 

Jeżeli przerwa trwa kilka dni, smartfony przestają działać, a powerbanki pustoszeją z resztek energii. Tylko stare Nokie jeszcze dają radę, ale to też nie potrwa długo. Brama garażowa i wjazdowa również są na prąd - nie działają. Na szczęście posiadają opcję ręcznego otwierania w przypadku braku zasilania. Czy taką opcję posiada panel sterowania do pieca gazowego? Trudno mi powiedzieć.

A teraz przenieśmy ten problem na większą skalę, kiedy to zasilania w energię elektryczną nie ma całe województwo lub kraj. Agregaty prądotwórcze wymagają paliwa do prawidłowego działania. Czy w sytuacji dużego blackoutu system zaopatrzenia stacji benzynowych będzie działał prawidłowo? Co z dostawami do sklepów, łącznością, Internetem? Z pewnością znajdziemy się w bardzo trudnym położeniu.

Trudno jest mi w tej chwili przesądzać, co musi się zdarzyć, aby nastąpiła przerwa w produkcji i dostawie energii elektrycznej na terenie całego kraju. Burza magnetyczna? Atak terrorystyczny? Wirus lub inna usterka systemu? Niezależnie od przyczyny, i abstrahując obecnie od prawdopodobieństwa wystąpienia takiego scenariusza, znaleźlibyśmy się w nie lada tarapatach.

Nie wiem gdzie, ale usłyszałem jakiś czas temu stwierdzenie, że ludzkość tak bardzo polega na energii elektrycznej, że jej brak byłby w stanie w ciągu kilku miesięcy zredukować nas do zaledwie kolejnego gatunku fauny zamieszkującej naszą planetę.

Inwestycje zasilane prądem

A teraz spójrzmy na to zagadnienie z perspektywy naszych pieniędzy. Nie trzeba nikogo przekonywać, że bankomaty działają na prąd, a bez Internetu nie będziemy w stanie dokonać jakiegokolwiek przelewu.

Pytanie, jak długo jest w stanie funkcjonować bank, jeżeli nie ma dostępu do energii elektrycznej? Przecież dzisiaj duża część naszych pieniędzy to jedynie zapisy w elektronicznej bazie danych. Co w sytuacji, jeżeli serwerownia banku utraci zasilanie, a generatory nie będą miały paliwa? Czy informacje zapisane na naszych rachunkach bankowych w jakikolwiek sposób przetrwają? 

Podobne pytanie dotyczy inwestycji na rynku akcji. Można być przekonanym, że posiadanie akcji takiego giganta jak chociażby KGHM czy PZU to inwestycja z gatunku rock solid. Tymczasem o tym, że jesteśmy posiadaczami określonych akcji przesądza jedynie zapis w systemach teleinformatycznych KDPW i GPW. 

Gdzie oni posiadają swoje data center? Czy w sytuacji długotrwałej awarii całość zapisów będzie możliwa do odtworzenia, a jeśli tak, to w jakim czasie? 

Problem ten dotyczy wszystkich rodzajów elektronicznego pieniądza, i szerzej, dóbr nabywanych i konsumowanych w drodze transakcji elektronicznych. Wszystkie rachunki u brokerów forexowych będą tak samo mało warte, jak i te otwarte w renomowanych domach maklerskich. Podobnie przedstawia się sytuacja z Bitcoinem, który w ostatnich dniach znów odnotowuje rekordowe poziomy cenowe. A przecież bywa on przedstawiany jako rozwiązanie działające wtedy, kiedy pieniądz emitowany przez banki centralne poniesie klęskę.

Z tej perspektywy bycie akcjonariuszem nie wydaje się być rozwiązaniem na trudne czasy. A patrząc na minione 100 lat widzimy, że historia nas nie rozpieszczała.

Stabilna wyspa na wzburzonym morzu

W tej sytuacji warto przyjrzeć się inwestycjom, które mogą zabezpieczyć, przynajmniej częściowo, nasz majątek w sytuacji energetycznego kataklizmu.

Pierwszym rozwiązaniem są nieruchomości, które jako dobra materialne są trwałe i trudne do zniszczenia. Kluczowy jest jednak system przechowywania zapisów o nieruchomościach i ich stanie prawnym.

Sądy prowadzą księgi wieczyste w dwojakiej formie - jako zapis elektroniczny oraz w wersji papierowej, jako teczkę, do której dołącza się wszystkie dokumenty związane z daną nieruchomością. W przypadku przejścia na pełną informatyzację sądów wieczystoksięgowych, również i ten obszar będzie zagrożony. Na marginesie należy wspomnieć, że już teraz notariusze korzystają z systemów teleinformatycznych do składania wniosków o wpis wzmianki w KW.

Oprócz sądów wieczystoksięgowych, warto również wspomnieć o rejestrach geodezyjnych. O ile w KW koncentrujemy się głównie na stanie prawnym nieruchomości, o tyle dane geodezyjne mówią o usytuowaniu nieruchomości w przestrzeni. To właśnie dzięki tym danym wiemy, którędy przebiega granica pomiędzy naszą działką i działką sąsiada. Brak papierowych wersji map geodezyjnych stawia nas w równie trudnej sytuacji, co utrata księgi wieczystej.

Drugim aktywem mogącym ostać się w czasach energetycznej zawieruchy wydają się metale szlachetne ze złotem i srebrem na czele. Do tej samej klasy aktywów zaliczyłbym również kamienie szlachetne, ale już nie dzieła sztuki.

Wartość złota nie zależy od elektronicznych zapisów w jakimś systemie. Również fakt bycia jego właścicielem nie wymaga, póki do, udokumentowania w elektronicznych rejestrach. Te właśnie cechy przesądzają, że kruszce wydają się mieć największe szanse na ostanie się w sytuacji, kiedy brak prądu "wyzeruje" wszystkie inne aktywa.

Póki co wydaje mi się, że jest to jedyna bezpieczna przystań, która jest pełni niezależna od ciągłości zasilania w energię elektryczną.

W co inwestować, aby być bezpiecznym?

Idąc apokaliptycznym tokiem myślenia należałoby powiedzieć, że najlepiej może nam się w takiej sytuacji opłacić życie preppersa, czyli osoby przygotowującej się na przetrwanie w skrajnie trudnych warunkach. Nie zachęcam Was jednak do kopania schronów ani gromadzenia zapasów żywności na kilkumiesięczne przetrwanie. Chociaż pomysł sam w sobie, jako szeroko pojęta dywersyfikacja szans życiowych, jest całkiem ciekawy.

Warto się zastanowić, na jakie czynniki ryzyka jesteśmy narażeni. Dla niektórych będzie do zbyt wielka dźwignia finansowa, a dla innych nadmierna ekspozycja w kierunku wzrostów lub spadków na rynku.

Być może (zapewne, oby) czarny scenariusz się nie zrealizuje. Co jednak, jeżeli pojawią się przypadki jednostkowe? Atak hakerski na bazę danych dużego banku lub giełdy nie jest jednak wykluczony. Wiemy już, że w przypadku Bitcoina takie rzeczy się zdarzały. Wyobrażacie sobie, co by się stało, gdyby wszystkie zapisy dotyczące transakcji dokonywanych na GPW zostały wykasowane, a odtworzenie ich z danych domów maklerskich okazało się niemożliwe? Zostajemy z niczym.

Dywersyfikacja przede wszystkim

Tekst ten nie powstał na zamówienie firmy zajmującej się sprzedażą złotych monet i sztabek. Jest efektem moich luźnych przemyśleń dotyczących z jednej strony okazji inwestycyjnych, ale z drugiej również ryzyk czyhających na nasze portfele.

Ciekaw jestem Waszego zdania na ten temat. Czy uwzględniacie możliwość zaistnienia takiego czarnego scenariusza oraz czy się przed nim w jakikolwiek sposób zabezpieczacie?